Sinds 2011 zette de gemeente op grotere schaal in op zelfbouw. Zelfbouw heeft aangetoond dat deze vorm van ontwikkelen een essentiële en waardevolle aanvulling is voor de stad. Het biedt ruimte aan diverse woonwensen en samenwoonvormen waarvoor in reguliere ontwikkelingen geen plek wordt geboden, het draagt bij aan de kwaliteit van buurten (betrokken burgers, collectieve voorzieningen) en het is een veerkrachtige vorm van ontwikkelen gebleken waarmee ingespeeld kon worden op maatschappelijke en economische ontwikkelingen.

De afgelopen jaren is de rol van zelfbouw veranderd. Aanvankelijk kreeg individuele zelfbouw veel ruimte. Nu ligt de focus op groepsbouw, mede gezien de verdichtingsopgave en de behoefte aan betaalbare woningen.

Het bouwen met een collectief biedt kansen om binnen één ontwikkeling voor een diverse samenstelling aan huishoudens in passende, diverse en (deels) ook betaalbare woningen te voorzien. De maatschappelijke veelzijdigheid van de samenleving komt hierdoor bovendrijven. De kwaliteit van zelfbouw uit zich niet alleen in een grote variatie aan plattegronden, architectuur en technische innovatie maar daardoor juist ook op het gebied van de gemeenschapsvorming en het samenleven, -beslissen en -beheren.

Een huidige trend is om op gebouwniveau te voorzien in gemeenschappelijke ruimtes en gedeelde voorzieningen, om de soms beperkte woninggrootte te compenseren maar ook doordat gelijkgestemden met elkaar ontwikkelen. Hieruit ontstond dan een wens om te delen, afgestemd op de eigen behoeftes, met en voor elkaar of soms zelfs voor de buurt. Voorbeelden van CPO’s die dit jaar zijn opgeleverd zijn Jenga House, Young Creatives en Vrienden aan de Amstel. Wooncoöperaties zijn een vorm van betaalbare collectieve zelfbouw. Deze structuur voorziet in een gegarandeerde blijvend betaalbare huur, en kennen een fundamenteel andere financieringsconstructie. Hierdoor raken wooncoöperaties zowel aan het ideaal van eigenaarschap en betrokkenheid als aan het ideaal van een duurzaam betaalbare stad. De ambities voor wooncoöperaties zijn hoog. Met deze relatief nieuwe ontwikkelvorm werd en wordt de komende jaren dan ook veel geëxperimenteerd. Het eerste resultaat is in deze editie gedocumenteerd, De Warren.

De gemeente wil blijven sturen op het stimuleren van (particuliere) initiatieven en het vergroten van de betrokkenheid van de Amsterdammer bij het vormgeven van de toekomst door meer zeggenschap. Het aanbod individuele zelfbouwkavels is de laatste jaren flink afgeschaald, dat is te zien aan het kleine aantal opgeleverde zelfbouwwoningen van dit jaar, dat op de linker pagina is te zien. Deze vorm van zelfbouw heeft het in de huidige tijd mede moeilijk omdat het nauwelijks betaalbare woningen oplevert en lastig in hogere dichtheden is in te passen. Alleen op Centrumeiland en op kleinere bouwlocaties verspreid over de stad worden de komende jaren nog kavels voor individuele zelfbouw uitgegeven.

Voor wat betreft groepsbouw (MO, CPO en Wooncoöperaties) liggen er de komende jaren kansen in de nieuwe ontwikkelgebieden zoals de Sluisbuurt en Strandeiland en op restlocaties in de bestaande stad.