De Geurt Brinkgreve Bokaal is een onderscheiding die de gemeente Amsterdam jaarlijks toekent aan het beste initiatief op het gebied van herontwikkeling of renovatie in de bestaande (woning)voorraad, waardoor een gebouw door hergebruik meerwaarde of een impuls geeft aan de stad en de buurt. Voor de Geurt Brinkgreve Bokaal 2010 kwamen bijna dertig gebouwen in aanmerking die zijn opgeleverd tussen 1 augustus 2009 en 1 augustus 2010.

In oktober bezocht de jury een achttal door henzelf voorgeselecteerde projecten, te weten The Bank, het City Theater, de Dudokhaken, het Christelijke Scholengemeenschap Buitenveldert, de flat Geldershoofd, diverse panden aan de Bickersgracht, Grote en Kleine Bickersstraat, het Complex N45 Czaar Peterbuurt en Roeivereniging De Hoop.  De jurering resulteerde in drie nominaties, waaruit een winnaar werd gekozen.

De jury bestond in 2010 uit:

• Rudy Stroink (voorzitter en verslaglegger), afgestudeerd bouwkundige en eigenaar en coach van TCN, een projectontwikkelaar gespecialiseerd in de transformatie van stedelijke gebieden ;
• Tjeerd Herrema, voormalig wethouder en initiatiefnemer van de prijs;
• Hans van Heeswijk, architect en winnaar van de Geurt Brinkgreve Bokaal 2009.

Juryrapport Geurt Brinkgreve Bokaal 2010

Rudy Stroink

‘Toen de jury op de dag van de grote excursie voltallig bijeen was, vroeg ik wie Geurt Brinkgreve was. Het bleek iemand met grote liefde voor de stad te zijn, die in allerlei hoedanigheden, waaronder gemeenteraadslid, zich druk heeft gemaakt over de kwaliteit van de projecten in de stad, en dan vooral over de restauratie- en renovatieprojecten. Liefde is een kwestie van geven en nemen. Een stad als Amsterdam moet je met liefde behandelen en dan zal de stad je belonen. Dus we besloten dat het bij de jurering niet alleen om vakmanschap van de timmerman, de architect en de opdrachtgever moest gaan, maar ook om wat het project teruggeeft. Het beste project weet de optimale balans tussen de kwaliteit van het verleden en de eisen van het nieuwe gebruik te vinden. Dat vergt veel inzicht.
Een fijne bijkomstigheid is dat elk transformatieproject een cadeautje lijkt te krijgen: een glazen toren van veertig meter, een grote binnentuin, een atrium middenin het gebouw, of een ligging midden in de Amstel. Cadeautjes die bij nieuwbouw budgettair of bestemmingstechnisch nooit haalbaar zijn, verworvenheden uit het verleden waar je dankbaar gebruik van kan maken. Maar het verleden kan ook beknellen, niet in de laatste plaats omdat er vele commissies en instanties zijn die graag meekijken en soms een stapel aan restricties en richtlijnen op de schouders van opdrachtgevers en architecten leggen. We hebben ons mogen verbazen over de complexiteit van de praktijk en hebben inzenders af en toe een bemoedigend klopje op de schouders gegeven. Het wordt tijd dat er meer beloond wordt en minder gefrustreerd. Zeker nu we een tijdperk ingaan waar transformatie weer de dominante activiteit in de stad gaat worden. Mede door de stagnatie in de bouw, zal de druk op het bestaande toenemen en wordt het noodzakelijk van incidentensturing naar structurele bemoediging van de stedelijke transformatie te schakelen. Daar komt nog bij dat er grote budgettaire restricties zullen zijn de komende jaren, waardoor we praktisch en dankbaar moeten omgaan met nieuwe initiatieven. Bij de inzendingen zit een groot aantal projecten dat wat betreft budget, nu niet meer uitgevoerd zou kunnen worden.

De stad moet zich vernieuwen en zich aanpassen aan de nieuwe tijd. Dat moet zorgvuldig en met betrokkenheid gebeuren, vanuit het perspectief van het toevoegen van waarde en niet het vasthouden aan een verleden dat er niet meer is. De stad leeft en biedt kansen voor iedereen die haar met respect en liefde behandelt.

De jury heeft uit de 28 inzendingen een shortlist gemaakt van acht projecten en deze bezocht. Bij elk van de projecten troffen wij enthousiaste mensen aan, die vol vuur over hun gebouw vertelden. Het is duidelijk: transformatieprojecten zijn uitdagend en maken veel los, niet in de laatste plaats bij gebruikers. We hebben de lijst in volle unanimiteit teruggebracht tot drie nominaties, waaruit we de winnaar moesten kiezen. Toen werd het moeilijk.

The Bank
Opdrachtgever: Kroonenberggroep
Architect: Rijnboutt
Het gebouw aan het Rembrandtplein is oorspronkelijk ontworpen als een onneembaar financieel bolwerk, samen met de andere neefjes en nichtjes, zoals het Gemeentearchief van De Bazel en De Nederlandsche Bank, de stoïcijnse wachters in de stad. De opgave was om de bank toegankelijker te maken voor de stad, nota bene aan de oever (The Bank) van een van de drukste en frivoolste pleinen van de stad. Het project wist ons onmiddellijk te bekoren. Vooral de functie van de nieuwe supermarkt in de kelder, goed zichtbaar vanaf de straat door het gedeeltelijk weghalen van de vloer, vonden wij een intelligente ingreep. We hebben grote waardering voor de moedige stap om het werken, de kantoorfunctie, terug te halen naar de stad en zien de grote moeite die gedaan is een, met de andere kantoorlocaties, concurrerende kwaliteit te bewerkstelligen. We waren blij verrast met de dakinrichting, een nieuwe en unieke plek in de stad, we zouden het zo willen huren. We hadden echter graag gezien dat de transparantie van het gebouw toch een stapje verder was gegaan. We hebben de restricties begrepen, maar The Bank had zich nog meer kunnen openen naar het plein. Dat doet echter niets af aan de zorgvuldigheid die is betracht, zoals in het opknappen van de gevel. Een aanwinst voor de stad.

City Theater
Opdrachtgever: Epicurus Development
Architect: Rappange & Partners Architecten
Bij het strippen van de gevelbeplating kwam men erachter dat de bakstenen gevel grotendeels nooit uit bakstenen, maar uit steenstrips had bestaan. Een misdaad in de ogen van de moderne architecten, die in de jaren dertig geleidelijk aan steeds actiever werden in de stad. Een normale opdrachtgever zou dit aangegrepen hebben om de monumentenstatus aan te vechten en meer ruimte te creëren voor de herbouw van het theater. Men heeft echter, zeer prijzenswaardig, gekozen voor een nieuwe bakstenen gevel met zorgvuldige detaillering. De bioscoop maakt deel uit van het collectieve geheugen van de stad, gebouwd in de jaren dertig, toen de film broodnodige afleiding en vooral werk bood. De lichten ’s avonds maakten de stad een beetje warmer. Dat maakt het herstel en het hergebruik van het gebouw extra waardevol. Binnen is men in staat geweest de nieuwe eisen van Pathé, vooral met het oog op de wens van kleinere zalen, te verwerken in een complexe stalen constructie, echter met behoud van de statige interne trappenstructuur. Knarsetandend heeft de jury de lelijke neonreclame van de Little Buddha geaccepteerd, een concessie die gedaan moest worden aan een noodzakelijk kostendrager van dit project. We raden de gemeente in diezelfde spirit aan akkoord te gaan met een LED-paneel in de gevel, de tijden zijn veranderd. Help zo’n liefdevolle opdrachtgever.

Dudokhaken
Opdrachtgever: Stadgenoot
Architect: Van Schagen Architekten
Het is even een stap om je naar de westelijke rand van de stad te verplaatsen, naar de buitenwijken uit de jaren vijftig en zestig. We hebben het toch gedaan in de hoop een antwoord te vinden op de vraag, of zich hier een nieuwe transformatiepraktijk aan het ontvouwen was. We zijn niet teleurgesteld, in tegendeel. De Westelijke Tuinsteden zijn volop in beweging, grote veranderingen en ingrepen vinden plaats, met forse nieuwbouw. Nieuwbouw kan hier alleen tot stand komen indien er meer wordt gebouwd dan wordt afgebroken. Dit bedreigt het unieke karakter van de tuinwijken, met zijn weidse en parkachtige opzet. De Dudokhaken zijn hierop een antwoord. Gebruikmakend van de kwaliteiten van de oorspronkelijke stedenbouwkundige structuur die, sterker nog, zorgvuldig wordt bewaard, heeft zeer betaalbare woningen van degelijke kwaliteit opgeleverd. Het cadeautje is de bestaande binnentuin met statige bomen. Daaraan zijn zeer uitzonderlijke nieuwe toevoegingen gedaan, zoals een stalen afsluiting met bladermotief. De kwaliteit van de oorspronkelijke architectuur van Dudok gaat gepaard met zorgvuldige ingrepen die een stootje kunnen hebben. Je weet als je er rond loopt, dit blijft nog lang goed, vooral door de grote betrokkenheid bij de bewoners, die grotendeels na renovatie terugkeerden. De bejaardenwoningen in de nieuwe dakopbouw, met behoud van de oorspronkelijke dakvorm, zijn een belangrijke toevoeging in de woningmix van de buurt. Het zal bijdragen aan de sociale stabiliteit. Misschien zijn de portieken te klein voor de nieuwe tijd, misschien zijn er niet genoeg parkeerplaatsen, maar dat kon onze vrolijkheid over deze oplossing en aanpak niet drukken.

De winnaar
Uit de genoemde drie projecten heeft de jury een winnaar moeten kiezen. We hadden het liever zo gelaten, maar het moet. We hebben gekozen voor Dudokhaken in het besef dat een prijs in de eerste plaats een waardering is, maar vooral ook gezien moet worden als een aanmoediging.”