Naar Menu

Home2015-2016Zuiderkerkprijs 2016

Merel Pit

Zuiderkerkprijs 2016

Wat is het beste woonproject van Amsterdam dat afgelopen jaar is opgeleverd? Met deze vraag ging de jury 25 oktober op pad om de tien voorgeselecteerde projecten te bekijken. Wat de projecten dit jaar bindt, is dat ze zijn opgestart op het moment dat de crisis het hevigst was. Dit betekende dat de meeste projecten bij aanvang te maken hadden met grote financiële onzekerheid, vooral ten aanzien van de financiering en verkoopbaarheid. Maar dankzij de gedrevenheid van de initiators is in de meeste gevallen niet ingeboet aan kwaliteit. De stad profiteert enorm van het getoonde lef en het doorzettingsvermogen van de betrokkenen. Het is nog maar de vraag of in een goede markt hetzelfde kwaliteitsniveau wordt behaald. De jury is dan ook vol lof over alle tien projecten.

 

Beoordelingscriteria

De winnaar bepalen was voor de jury een opgave waarmee niet lichtvoetig is omgegaan. Allereerst zijn de algemene criteria die aan de jury waren meegegeven bij ieder project de revue gepasseerd: architectuur, stedenbouw, materialisatie, programma en duurzaamheid. De jury heeft ervoor gekozen om extra nadruk op duurzaamheid te leggen. En dan niet alleen door te kijken naar de energiewaarden van het project, maar vooral naar andere duurzaamheidsaspecten zoals de kwaliteit van de woning op de langere termijn, de eerste gebruiker overstijgend. Is bijvoorbeeld het woongebouw voldoende levensbestendig door de flexibiliteit van de indeling en de aanwezigheid van diverse plattegronden? Leidt overmaat tot de mogelijkheid om andere functies te huisvesten? En: draagt het woongebouw bij aan de noodzakelijke verdichting van de binnenstad met betrekking tot de grote woonvraag?

Daarnaast moet de winnaar een bijdrage leveren aan het architectuurdebat in de stad en exemplarisch zijn voor de toekomstige woningbouwopgave. De jury vindt bijvoorbeeld dat Amsterdam geen plek moet worden voor alleen mensen met hogere inkomens en expats en acht lef om te vernieuwen onmisbaar voor onderscheidende kwaliteit. Met deze criteria in het achterhoofd heeft de jury drie projecten genomineerd: PATCH22; Moving Up Noord, Moving Up Zuid; en De Smaragd.

 

Woonkwaliteit dankzij lef en bewonersparticipatie

PATCH22 neemt volgens de jury een bijzondere positie in met betrekking tot het getoonde lef. Het project behoort tot de winnende plannen van de Duurzaamheidstender Buiksloterham uit 2009 uitgeschreven door de gemeente. Architect Tom Frantzen werd gedwongen het ondernemen als architect opnieuw uit te vinden en werd samen met Claus Oussoren zijn eigen opdrachtgever en daarmee tevens de ontwikkelaar. Financiering werd vooral mogelijk door de succesvolle voorverkoop aan een brede - door het unieke project geïnspireerde - groep kopers. Hoewel dit niet een zuivere CPO-ontwikkeling was zijn de toekomstige bewoners nauw betrokken geweest bij de ontwikkeling. In een lastige periode is het project na vallen en opstaan wonderwel geslaagd. De jury vindt daarbij dat mede door de extreme flexibiliteit en overmaat, er een basiskwaliteit is gerealiseerd die veel mogelijkheden biedt.

De toekomstige bewoners zijn ook bij andere bezochte projecten, zoals BlackJack en Amstelloft, nauw betrokken geweest. Beide projecten zijn door de gemeente gegund als CPO-projecten. Directe betrokkenheid van bewoners levert vaak bijzondere woningplattegronden op. Deze vorm van zelfbouw vergroot de verscheidenheid in de woningbouw en voorziet duidelijk in een marktbehoefte, getuige ook de omarming ervan door veel grote ontwikkelaars en bouwers. Er is de afgelopen decennia te veel saaie, gestandaardiseerde woningbouw gerealiseerd en deze trend vormt een verrijking. Bewonersparticipatie past ook in deze tijdsgeest. Echter de vrijheid die bestaat bij CPO-ontwikkelingen brengt ook een zeker risico met zich mee. Het proces dient namelijk wel goede, veilige woningen op te leveren, die binnen hun specificiteit ook generieke, wetmatige kwaliteiten kennen. Dankzij de enorme flexibiliteit die de structuur van BlackJack biedt, was het voor een zeer diverse bewonersgroep betaalbaar om een woning te kopen. Zo is er een bewoner die er snel bij was en die op de hoogste verdieping een woning wilde maar slechts de financiële middelen had om 45 m2 af te nemen. De jury prijst het feit dat dit concept dit mogelijk maakt. Het project was dan ook bijna genomineerd, maar voor de jury sprong PATCH22 er net bovenuit op het gebied van lef, overmaat en architectonische uitstraling.

In het geval van Amstelloft heeft de jury haar twijfels over de kwaliteit en de duurzame functionaliteit van de plattegronden. De jury vindt dat bij zelfbouw kavels niet alleen het zwaartepunt op de keuzevrijheid van de bewoners moet worden gelegd, maar ook op strenge criteria ten aanzien van kwaliteit, samenhang, context en de deskundigheid en de rol van de architect. De architect dient het project over de belangen van de eerste gebruiker of de opdrachtgever heen te tillen en de belangen van de straat, de wijk en de stad te bewaken, zoals dat ook bij andere projecten het geval is.

 

Maatschappelijke duurzaamheid

Naast dat de individuele woning meerdere bewoners moet kunnen overleven, vindt de jury het belangrijk dat het winnende bouwproject bijdraagt aan maatschappelijke duurzaamheid. De jury is daarom erg enthousiast over Moving Up Noord, Moving Up Zuid dat exemplarisch is van hoe Amsterdam kan verdichten. Volgens de jury is verdichting essentieel wil de stad kunnen beantwoorden aan de woningvraag zonder de stadsgrenzen continu te verleggen. Aan wonen boven een metrostation moesten de gemeente en diverse instanties wel even wennen getuige de extreme veiligheidsmaatregelen die genomen dienden te worden. Gelukkig hebben de initiatiefnemers ook hier lef getoond en doorgezet. Gezien de hoge kosten die met de bouw gepaard gingen, worden de woningen verhuurd in het duurdere huursegment en is een deel in de verkoop gegaan. Het grote voordeel hiervan is dat Moving Up Noord, Moving Up Zuid bijdraagt aan de diversiteit aan bewoners in dit deel van De Pijp.

De Smaragd draagt tevens bij aan de diversiteit van de Indische Buurt. Het woningbestand van deze opkomende wijk bestaat nog grotendeels uit kleine, goedkope en deels verouderde sociale huurwoningen en er is nog veel corporatie bezit. Doordat de Alliantie in De Smaragd ook koopwoningen aanbiedt, is het project een verrijking op het aanbod in de buurt. Daarnaast is de maatschappelijke duurzaamheid van het woningblok zelf versterkt doordat dankzij de verschillende woningplattegronden mensen kunnen doorschuiven wanneer hun ruimtebehoefte (bijvoorbeeld door een nieuwe gezinssamenstelling) verandert. De volgens de jury terecht recent aangepaste regelgeving biedt nu ook de mogelijkheid dit van bewoners te verlangen, waardoor de levensloop bestendigheid van het gebouw enorm toeneemt.

 


Meltdown Model als negentiende Zuiderkerkprijs

Ieder jaar wordt een kunstenaar uitgenodigd de Zuiderkerkprijs te maken. De opdracht bestaat uit het vervaardigen van drie objecten, een voor de opdrachtgever, een voor de architect van het winnende project en een voor de collectie van Grond en Ontwikkeling. Er is inmiddels een bijzondere reeks aan kunstwerken ontstaan die steeds de relatie tussen kunst en ruimtelijke vormgeving opzoeken. Deze keer is beeldend kunstenaar Jeroen Kramer (1975) gevraagd de prijs te maken. Hij maakte drie zogenaamde Meltdown Models overkapt met een glazen stolp . Ze vormen eigen microwerelden die niet identiek maar wel verwant aan elkaar zijn. Kramer, opgeleid aan de Koninklijke Academie in Den Haag en als hoofddocent verbonden aan het designLAB van de Gerrit Rietveld Academie, begon zijn vrije werk met de tweedimensionale City Dust werken, die onder meer op de Internationale Architectuur Biënnale in Venetië in 2008 zijn gepresenteerd. Daarin schoof, knipte en plakte hij tekeningen uit zijn ‘archief’ van impressies van verschillende steden vastgelegd als pentekeningen in kleine zwarte schetsboekjes tot enorme collages. Deze fascinatie met de apocalyptische metropool is recentelijk verder ontwikkeld in een driedimensionale vorm, de Meltdown Models. De ruimtelijke assemblages zijn opgebouwd uit bouwmateriaal zoals pur-schuim, pvc buis, karton, staaldraad en bouwplastic. Het zijn low cost materialen die schaalbaar en manipuleerbaar zijn, weerbarstig materiaal dat zich uiteindelijk laat samensmelten tot ‘ruimte-rommel’. Het maken van een meltdown-model is een methodiek om - heel even - tijd en fragiliteit te bevriezen. Het is alsof deze gevangen worden in een totaalstructuur waarin verwarring en onzekerheid, de staat van zijn waarin de mensheid verkeerd, worden gefixeerd. Door sommige delen te omhullen wordt de vraag opgeroepen hoe architectuur zich verhoudt tot de erbinnen gelegen constructie en het uiterlijk van de huid. Door de behandeling met hitte, is bewust gezocht naar het smeltpunt, waarop de vaste vorm overgaat in vloeibaar. De objecten zijn wit gespoten, want wit biedt de gelegenheid om de verschillende onderdelen samen waar te nemen en haast op anatomische wijze te kunnen ontleden en interpreteren, eigenlijk net als architectuurmaquettes. De glazen stolp over het model vervormt tegelijkertijd de waarneming en ontneemt de toeschouwer de mogelijkheid het object als geheel te zien. Alleen door door alle fragmenten en details samen te voegen kan de toeschouwer het overzicht krijgen van de ‘gedeconstrueerde onzichtbare stad’. (SL)

 

 

 

De jury van de Zuiderkerkprijs bestaat uit een jaarlijks wisselend team van drie externe deskundigen op het gebied van architectuur en stedelijke ontwikkeling. De jury van de Zuiderkerkprijs 2016 bestaat uit: Isaäc Kalisvaart (voorzitter), vastgoedondernemer en vm. CEO MAB Development; Merel Pit, architectuurjournalist; en Furkan Köse, partnerarchitect bij Atelier PUUUR en winnaar Zuiderkerkprijs 2015. De jury werd ondersteund door Sabine Lebesque van Grond en Ontwikkeling. Op 25 oktober heeft de jury de tien voorgeselecteerde projecten in een dag bezocht. Aan het einde van de dag heeft zij een keuze gemaakt voor drie nominaties waarvan een de winnaar is.

 

De voorselectie is tot stand gekomen op basis van het ingezonden materiaal van alle woningbouwprojecten die in dit Projectenboek zijn opgenomen. De keuze van tien projecten die aan de externe jury is voorgelegd is gemaakt door een team van medewerkers met verschillende expertises binnen Grond en Ontwikkeling bestaande uit Pierre van Rossum, directeur; Bob van der Zande, woningbouwregisseur; Alfons Wezenberg, vastgoedadviseur; Peter Kroon; woningbouwadviseur en Sabine Lebesque, architectuurhistoricus.

 

De Smaragd, winnaar
Zuiderkerkprijs 2016

 


Hoezeer alle drie de genomineerde projecten het verdienen om te winnen, heeft de jury besloten de Zuiderkerkprijs dit jaar toe te kennen aan De Smaragd. De jury vindt immers integrale menging van bewoners met een diverse achtergrond van doorslaggevend belang voor de ontwikkeling van Amsterdam. Daar waar Moving Up Noord, Moving Up Zuid vanuit een technologisch hoogstandje uitkijkt op de multiculturele samenleving van de levendige Albert Cuypmarkt en Ferdinand Bolstraat, bouwt De Smaragd er zelf aan door binnen één bouwblok onderdak te bieden aan een brede groep bewoners. En daar waar Tom Frantzen met PATCH22 lef toonde om op eigen risico te investeren in architectonische kwaliteit en duurzaamheid, toonde de Alliantie lef door 50 koopwoningen en 22 vrije sector huurwoningen aan te bieden middenin de Indische Buurt.

Voor de winnaar van de Zuiderkerkprijs biedt de onderscheiding een groot communicatievoordeel. De jury hoopt van harte dat M3H Architecten en de Alliantie dit benutten om het verhaal over De Smaragd heel vaak in verschillende contexten te vertellen. Daarmee kan een bijdrage worden geleverd aan de discussie over hoe ook in de toekomst zulke hoogwaardige en op een brede doelgroep gerichte woonprojecten in lastige buurten kunnen worden gerealiseerd. De jury maakt zich zorgen dat vanwege de nieuwe regelgeving voor de corporaties het wel eens heel lastig kan worden ook in de toekomst dit soort grootschalige en voor de Amsterdam belangrijke transformaties tot stand te brengen.

 

De tien voorgeselecteerde projecten

 

De Smaragd
winnaar

De Smaragd is volgens de jury een voorbeeldproject van hoe te bouwen aan de stad. De Alliantie heeft middenin de opkomende Indische buurt geïnvesteerd in een bouwblok van hoge architectonische kwaliteit met 102 woningen. De mooiste plekken zijn toebedeeld aan de 30 sociale huurwoningen die bijzonder ruim zijn opgezet. De jury realiseert zich dat in verloop van tijd deze woningen kunnen worden vrijgegeven aan de markt, maar voor nu profiteren lagere inkomens van de unieke plek aan de groene binnentuin en het vrije uitzicht op een speeltuintje. De rest van het blok bestaat uit 22 vrije sector huurwoningen en 50 koopwoningen, waardoor het bijdraagt aan de diversiteit in de wijk. De verschillende woningtypen zijn op een intelligente manier met elkaar verknoopt tot een vanzelfsprekend geheel.

Ontwerpen in de geest van de Amsterdamse School zorgt veelal voor architectonische uitspattingen die vaak niet veel met Amsterdamse School te maken hebben, maar meer met een hang naar een klassiek en traditionalistisch beeld. ‘Moeten we in Amsterdam niet af van dit André Rieu syndroom?’, vraagt de jury zich hypothetisch af. De Smaragd laat gelukkig zien dat het ook anders kan. Hier is niet over de top gerefereerd aan een bouwstijl die ons allen aan het hart gaat, maar wordt met gepaste afstand subtiel naar verwezen. Het gebouw voelt rijk aan door de vele detaillering en slimme materiaalcombinaties, van bijvoorbeeld baksteen en betonplaat, die samen een harmonisch geheel vormen. Het geeft daarmee een goed antwoord op hoe om te gaan met de opkomst van het traditionalisme zonder truttig te worden.

Het woongebouw staat op belangrijk stedenbouwkundig knooppunt in de Indische Buurt, dat wordt gekenmerkt door de Insulindeweg richting Zeeburgereiland en het spoor op de grens van Indische Buurt en Dapperbuurt. Het spoor en de Insulindeweg vormen het overgangsgebied tussen het reeds ontwikkelde, gewilde gedeelte van Oost en het opkomende deel ‘achter’ het spoor. De Smaragd markeert - mede door zijn toren - deze overgang en geeft door zijn poortfunctie identiteit. Het optimistisch lichtgekleurde gebouw is een visitekaartje voor de buurt wanneer je onder het spoorviaduct uitkomt. Deze bijzondere locatie gaf M3H Architecten tevens een bouwfysische uitdaging vanwege de geluidsbelasting. Dit is onder andere slim opgelost door een serre aan de gevel te plaatsen die zowel als geluidsbuffer en buitenruimte dient. De Smaragd is een aanwinst voor de hele wijk door een ontzettend lastige plek aan de spoordijk een gezicht en een bestemming te geven. Het is een stoer gebouw dat op alle fronten vakmanschap toont.

 

PATCH22

nominatie

De unieke houten draagconstructie van 30 m hoog van PATCH22 wilde de jury graag met eigen ogen zien. Omdat de houten kolommen, balken en wanden in het zicht zijn gelaten, bepalen ze het karakter van het gebouw. Dat in de plint uiteindelijk toch beton is toegepast, was noodzakelijk om gewicht toe te voegen omdat anders de lichte constructie zou kunnen ‘wegwaaien’. Het resultaat is een uitgesproken architectonisch beeld dat de jury bevalt. Ze vraagt zich alleen af of de schuine balken die voor de balkons langslopen niet te veel het zonlicht wegnemen en of er geen overhoekse balkons in hadden gekund om gedurende de hele dag van de zon te kunnen genieten. De bewoners genoten optimale flexibiliteit om hun droomwoning te realiseren. De appartementen zijn vrij indeelbaar dankzij holle vloeren met een hoogte van 55 cm, waarin de installaties kunnen worden aangepast. Zo heeft architect Tom Frantzen zijn eigen appartement na een verhuizing naar het buitenland moeiteloos kunnen splitsen in pied-à-terre en een appartement dat in verkoop gaat. De opening voor de extra deur was al verwerkt in de wand en een overmaat aan appartementsrechten plus huisnummers was al tijdens de bouw aangevraagd. PATCH22 grossiert in duurzame maatregelen.

De flexibiliteit is zelfs zover doorgevoerd dat het van een woongebouw zonder aanpassingen aan het casco kan veranderen in een werkgebouw, vanwege extra plafondhoogte tot in de bovenste verdieping. Daarbij was de jury blij verrast te horen dat het grootste gedeelte van het toegepaste hout hernieuwbaar is en dat de CO2 neutrale pelletketels zoveel warmte opwekken, dat nu wordt gekeken hoe PATCH22 kan leveren aan stadsverwarming. De jury vraagt zich wel af in hoeverre de pelletkachels op grote schaal wezenlijk zullen bijdragen aan de toekomstige invulling van het CO2-neutrale energievraagstuk. Het is immers een verbrandingsmotor die CO2 uitstoot, en bij gebruik op grote schaal zal steeds meer geplant en geoogst moeten worden om dit systeem te behouden. De jury is van mening dat de toekomst van energie te vinden is in zon, wind, water en aardwarmte.

 

Moving Up Noord, Moving Up Zuid

nominatie

Moving Up Noord, Moving Up Zuid is een exclusief project, waarbij twee woongebouwen boven de entrees van Noord/ Zuidlijn metrostation De Pijp zijn gerealiseerd. Om de entrees zo open mogelijk te maken, is een tafelconstructie toegepast waarop de woningen rusten. Hiermee is Moving Up Noord, Moving Up Zuid een technisch hoogstandje dat laat zien dat er genoeg mogelijkheden zijn om de stad te verdichten. De jury heeft dan ook bewondering voor het technische en financiële lef van Edwin Oostmeijer Projectontwikkeling, ERA Contour en Benthem Crouwel Architects. Met Moving Up Noord, Moving Up Zuid halen de initiators het maximale uit de plek door iets te creëren met een dubbele kwaliteit: naast nieuwe toegangen tot de metro, achttien luxe woningen en twee penthouses op misschien wel een van de meest drukke Amsterdamse plekken daar waar de Ferdinand Bolstaat de Albert Cuypstraat kruist (pand Noord) en de Ceintuurbaan kruist (pand Zuid). Beide woongebouwen zijn prachtig ingebreid en zorgvuldig uitgewerkt met respect voor de belendende percelen. De achtergevels zijn bijvoorbeeld zo ontworpen dat ze de privacy van de achtergelegen woningen in acht nemen.

De woonkwaliteit van het project is groot, net zoals de enorme vensters die zorgen voor een panoramisch uitzicht op de omgeving. Op de glazen hoek in pand Noord komt vast een luie stoel om te kijken naar de mensen op straat. Als nadeel kun je opvoeren dat je geen parkeerplaats in de kelder hebt, maar in plaats daarvan heb je een heel metrostation tot je beschikking en een goed toegankelijke ruimte fietsenstalling op de begane grond. Dat is pas echt stedelijk wonen.

 

BlackJack

BNB architecten en BO6 architecten en Coöperatieve Vereniging Buiksloterham zijn verantwoordelijk voor het grootste woongebouw op het industrieterrein de Buiksloterham naast PATCH22. De eerste lagen zijn bedrijfsruimten, daarboven bevindt zich een appartementenhotel en op de bovenste verdiepingen bevinden zich 32 appartementen. Zoals in de tender was voorgeschreven is BlackJack klimaatneutraal. De jury is onder de indruk van de vele duurzaamheidsmaatregelen, zoals een WKO, vloerverwarming en -koeling, pv -panelen op het dak, douche WTW, hotfill, ledverlichting, hoge isolatiewaarden en grote overstekken. Ook is ingezet op een zo groot mogelijke flexibiliteit. Zo is elke etage opgedeeld in zes vakken van 45 m2 die dankzij een slimme vloer vrij indeelbaar zijn en op verschillende manieren zijn te koppelen. Hierdoor is het voor een brede doelgroep mogelijk om in BlackJack te wonen.

De architecten hebben elke bewoner geholpen bij de indeling van hun appartement, met als resultaat prachtige en functionele doorlopende woonruimtes die in elkaar overlopen dankzij schuifwanden. Zo heeft een appartement een badkamer ingericht als kamer en suite die vanuit meerdere ruimtes bereikbaar is. Daarnaast is de jury verrast door de chique en zakelijke, haast utilitaire uitstraling van BlackJack. Dit is mede dankzij de rondom toegepaste glazen gevel, de akoestische plafondafwerking en de inrichting van de gemeenschappelijke ruimtes met donkere wanden en plintverlichting. Maar ook in de appartementen zelf, zoals in de badkamer en suite die zich in maat, schaal en uitstraling voegt in het gebouw. De doorlopende riante balkons zijn niet alleen beeldbepalend, ze dragen ook in hoge mate bij aan de woonkwaliteit van de appartementen. Extra waardering gaat uit naar de gemeenschappelijke buitenruimte in de vorm van een groen dak op de laagbouw dat bewoners de mogelijkheid biedt een gemeenschappelijke tuin te maken.

 

Crystal Houses

Veel winkelpuien zijn lelijk en verknoeien de straatbeleving, maar de gevel van Crystal Houses is een waar feestje voor het oog. Innovatieve architectuur is ingezet om de winkelbeleving van de P.C. Hooftstraat naar een hoger niveau te tillen. Aanvankelijk schreef het ontwerp van MVRDV een volledig glazen gevel voor, maar daar stak de welstand terecht een stokje voor. Het bovenste deel van de gevel waarachter zich woningen bevinden, diende qua materiaal en proporties aan te sluiten op de typische negentiende-eeuwse architectuur van de buurt. Als oplossing is deze kritiek vrij letterlijk vertaald, waarbij de glazen gevel naar boven toe geleidelijk overgaat in traditioneel baksteenmetselwerk met houten kozijnen, een houten kroonlijst en pannendaken. Volgens de jury maakt juist deze overgang het ontwerp van de gevel zo geslaagd. De aanwezigheid van de traditionele bovenbouw met de graduele overgang versterkt het effect van de plint. De innovatie van de glazen bakstenen zal ongetwijfeld nog veel navolging krijgen. Enig minpuntje is dat, omdat de bakstenen van massief glas zijn, ze een isolatiewaarde hebben als die van een enkelglasgevel. De aarzeling die de jury bij aanvang van het bezoek had met betrekking tot de woonkwaliteit is versterkt door de gebrekkige indeling, de ongelukkige toegang en matige uitvoering van de achtergelegen woningen. De woningen zijn duidelijk het achtergestelde kindje ten opzichte van de innovatieve gevel en voegen weinig toe aan het woningaanbod in Amsterdam.

 

Amstelloft

Amstelloft is met zijn karakteristieke architectuur onmiskenbaar een geslaagde CPO-ontwikkeling voor de huidige bewoners. Middenin Amsterdam op een schitterende locatie hebben ze achter een karakteristieke gevel hun droomwoning kunnen realiseren. Zoals het hoort bij een CPO waren zij de directe opdrachtgevers van WE architecten met Tom Vroemen als voorzitter van de bouwgroep. Dankzij een slimmigheid van WE architecten hebben de bewoners lagere maandlasten dan normaal. Geïnspireerd door de woningen in oude scholen, kerken en pakhuizen ontwierp het architecten bureau cascoruimtes met een vrije hoogte van 5 m waar bewoners optioneel insteekvloeren in konden plaatsen. Voor de bouwaanvraag en de erfpacht zijn echter de extra tussenverdiepingsvloeren niet meegegaan. Pas over vijftien jaar wordt bekeken wat het daadwerkelijke gebruiksoppervlak is en wordt de erfpacht herijkt.
Elke bewoner koos natuurlijk voor een insteekvloer om te komen tot genoeg woonoppervlak. Afhankelijk van de gezinssamenstelling werd bepaald hoeveel ruimte nodig was. Het was zelfs mogelijk om 180 m2 te maken, maar daar heeft niemand voor gekozen. De ruimtelijkheid van vides om de volle hoogte te ervaren, sprak bij iedereen tot de verbeelding.
De jury zet echter wel een kanttekening bij deze slimme vondst: sommige verdiepingen zijn door inzet van de insteekvloer relatief laag, waardoor ze (net) niet voldoen aan de minimale afmetingen voor een vrije verdiepingshoogte, zoals beschermd in het Bouwbesluit. Eén woning bestaat grotendeels uit een enorme trap. Ruimtelijk fantastisch, maar niet erg functioneel. Wat betekent dit voor de woonkwaliteit voor volgende bewoners? Tevens vraagt de jury zich af of op deze beeldbepalende plek een harmonischer gevelbeeld passender zou zijn geweest in plaats van allemaal CPO-projecten op een rijtje, elk met zijn eigen uitstraling. Dit roept wederom de vraag bij de jury op of welstandsvrije architectuur wenselijk is en hoe supervisie is geregeld in geval van CPO-uitgiften.

 

900 Mahler

Wonen op de Zuidas krijgt dankzij 900 Mahler een andere dimensie. De jury spreekt haar bewondering uit voor de kwaliteitssprong die G&S Vastgoed en Inbo op het gebied van woningbouw op deze plek hebben gerealiseerd. Binnen acht weken is het project van schetsontwerp naar bouwaanvraag geleid. Misschien was het wel deze snelheid die ervoor heeft gezorgd dat er geen tijd was voor concessies, waardoor de doelstelling om New Yorkse woonkwaliteit te realiseren is waargemaakt. Het resultaat is een stevig en robuust gebouw van 126 woningen met een woonkwaliteit die je alleen in grote wereldsteden ziet. Het enorme servicepakket dat bij de appartementen zit, draagt hier in grote mate aan bij.
De uitstraling van 900 Mahler is on-Nederlands, haast kosmopolitisch. Bijzonder geslaagd is de doorvoering van de architectuurstijl in onder andere de zorgvuldig samenstelling van de rijk gedetailleerde bakstenen gevels en in de aankleding van het interieur. Stille, maar in het oog springende getuigen hiervan zijn de met bladgoud beklede bakstenen in de centrale hal. Het gebouw verhoudt zich goed tot de bestaande omliggende gebouwen. Doordat het gebouw relatief smal is, lijkt het met zijn 22 verdiepingen vanaf de straat hoger dan alle andere gebouwen op de Zuidas. Maar schijn bedriegt. Zo lijkt het van buiten ook alsof de appartementen relatief donker zijn, maar binnen zorgen royale ramen voor voldoende daglichtintree en een spectaculair uitzicht op de stad.

 

Noordblok Stadionplein

Het Noordblok Stadionplein door Bouwinvest en Dam & Partners Architecten levert een positieve bijdrage aan de ontwikkeling van het gebied rondom het Olympisch Stadion. Architectonisch gezien belichaamt het woongebouw op een geslaagde manier de overgang tussen de nieuw zakelijke architectuur van de voormalige citroengarage aan de ene kant en de laat Amsterdamse Schoolstijl van de woningen aan de andere kant. Daarnaast vervult het woongebouw - met commerciële plint - een belangrijke functie op het gebied van integrale menging van functies en bewoners door de realisatie van sociale en vrijesector huurwoningen.

Bij betreding van het gebouw is de jury aangenaam verrast door de fijne en intieme sfeer in het binnenhof, gelegen op het dak van de begane grond. De jury is positief over de plaatsing van de centrale entree naar het binnenhof en de primaire ontsluiting van de woningen via hetzelfde hof. De leefbaarheid van het binnenhof is groot dankzij de binnentuin en de verspringende leefgalerijen die bewoners kunnen claimen. Traditioneel in deze buurt bevinden de buitenruimtes zich binnen het bouwblok. Hier is echter ervoor gekozen om ze aan de buitenkant te plaatsen, maar wel dusdanig dat ze er niet aanhangen, maar binnen de rooilijn van het blok vallen. Door de toepassing van de kenmerkende, grid-achtige kollommenstructuur van beige baksteen maken de balkons een vanzelfsprekend onderdeel uit van het totale volume.
Het moet de jury wel van het hart dat het materiaalgebruik en de detaillering geen recht doen aan het sterke architectonische beeld. Zo zijn de prefab bakstenen elementen voorzien van een andere voeg dan de delen die in het werk zijn gemetseld, zijn de regenpijpen van grijs pvc in het zicht gelaten en zijn de panelen in het binnenhof met houtlook bevestigd met onnodig veel pinnen. Maar wanneer de jury door haar oogharen kijkt, dan kan ze niet anders dan concluderen dat hier een mooi nieuw stukje stad is verrezen.

 

De Bouwmeester

De Bouwmeester is een bescheiden, zorgvuldig ontworpen woonproject voor ouderen door Woonzorg Nederland en Mecanoo architecten. Het bestemmingsplan is uitgegaan van wat er stond: het voormalige verzorgingscomplex De Drie Hoven ontworpen door Herman Hertzberger. Hierdoor zijn de vier bouwblokken zo gepositioneerd dat het complex open is naar de buurt en daarmee de hele buurt een oppepper geeft. Tussen de bouwblokken bevindt zich een ruime binnentuin ingericht met zitjes, perken en een jeu-de-boules baan. De beleving van de tuin wordt grotendeels bepaald door de plaatsing van de bergingen. Elk bouwblok heeft zijn eigen blokje bergingen en schermt daarmee een stuk tuin af. Een logische oplossing, zodat de bergingen goed bereikbaar zijn en er binnen de tuin intiemere plekken ontstaan. Tegelijkertijd is het wel jammer dat je vanaf de begane grond niet het hele park kunt ervaren. Over de oriëntatie van de woningen is goed nagedacht door de ontwikkeling van zowel een eenzijdige als een doorzonwoning. Door slimme keuzes kunnen vrijwel alle bewoners genieten van de zon in de middag. Grote puien bieden zicht op de omgeving en laten het daglicht rijkelijk binnen. De jury begrijpt alleen niet de keuze voor de grote verwarmingselementen die ervoor zijn geplaatst.

 

Van Hogendorpstraat 93-111

Het woningbouwproject aan de Van Hogendorpstraat was ooit geïnitieerd om homoseksuele ouderen een fijne plek te geven. Maar na de overname van Rochdale door J.F. Schopman is de doelgroep veranderd in expats en young professionals. Erna van Sambeek Architect is na de overname niet betrokken geweest bij de uitvoering. Het ontwerp was echter robuust genoeg om hiertegen bestand te zijn. Het ontwerp van de voorgevel en de achterzijde is fier overeind blijven staan doordat het plan bij aanvang heel goed is uitgetekend. Alleen de plattegrond is anders opgezet. Zo is door de keuze om het toilet uit de nu wel hele ruime badkamer te halen, de hoofdslaapkamer zo klein geworden dat een kleerkast alleen in de extra kamer kan staan.
De jury spreekt haar lof uit voor het zorgvuldige gevelbeeld dat een sterke overgang vormt tussen de karakteristieke negentiende-eeuwse Amsterdamse pandjes en grotere woningbouwprojecten uit de stadsvernieuwing. Het witte aluminium zetwerk geeft de gevel een stoere uitstraling en de detaillering in de bakstenen gevel is een geslaagde moderne variant op de negentiende-eeuwse ornamentiek. Aan de achterzijde hebben alle woningen een nisvormige buitenruimte op het zuiden. Deze wordt afgeschermd door een iets terugliggende entree en slaapkamer met een stukje blinde gevel aan de galerij. Hierdoor voelt het balkon - dat slechts een verbreding is van de galerij - als privé buitenruimte. Een ware vondst volgens de jury.

  


Over deze site

Disclaimer