In april 2011 heeft wethouder Maarten van Poelgeest de ambitie uitgesproken dat zelfbouw een volwassen, zelfstandig marktsegment op de Amsterdamse woningmarkt moet worden naast de traditionele projectmatige bouw. Om dit te realiseren is het Team Zelfbouw opgericht, samengesteld uit ambtenaren van de Dienst Ruimtelijke Ontwikkeling (DRO), het Ontwikkelingsbedrijf Gemeente Amsterdam (OGA) en de Bestuursdienst. De opgave is om in 2016 25% van de woningbouwproductie te laten bestaan uit door particulieren ontwikkelde projecten, zowel door individuele opdrachtgevers als door bouwgroepen.

Deze opdracht heeft geleid tot de publiekscampagne ‘Wil je met me bouwen’ en tot twee kavelmarkten, in oktober 2011 en in juli 2012, waarin concreet kavelaanbod op de markt is gebracht. De belangstelling van de eerste markt was overweldigend, op vrijwel alle 69 kavels voor individuele woningen op Zeeburgereiland, Buiksloterham en in Zuidoost namen bewoners binnen een uur een optie, terwijl er voor de kavels voor 350 woningen met bouwgroepen, in Houthaven, Buiksloterham en de Zuidas, in de periode erna een veelvoud aan inschrijvingen is gedaan. Omdat de mogelijkheden van zelfbouw bij het brede publiek nog niet erg bekend waren, waren de beschikbare kavels exclusief gereserveerd voor particulieren en konden professionals, met uitzondering van Houthaven, toen niet inschrijven.

De tweede markt in juli 2012 is ook opengesteld voor professionele initiatieven. Bij inschrijving dienden deze partijen overigens wel aan te tonen dat de particulieren invloed op het ontwerp en proces krijgen: een bepaald percentage van de groepsleden moet bekend zijn bij inschrijving op de optie. Het aanbod voor deze tweede kavelmarkt is ook verbreed. Naast kavels voor nieuwbouw zijn er ook her te gebruiken bestaande gebouwen (de zogenaamde kluswoningen) toegevoegd aan het aanbod. Ook de spreiding over de stad en variaties in prijs is toegenomen: Nieuw-West, West en Zuid en Oost zijn met kavelaanbod gekomen in verschillende prijssegmenten. In totaal zijn 109 individuele kavels op deze markt aangeboden. Daarnaast is er een groot aantal kavels aangeboden waarop in totaal 256 woningen door bouwgroepen moeten worden gebouwd.

Na de tweede markt is een duidelijke tendens waar te nemen van een groeiende belangstelling van groepen die samen willen ontwikkelen en bouwen. Daarbij is het soms, maar niet altijd, de bedoeling om ook collectieve voorzieningen op te nemen.

De belangstelling van professionals, met name van architectencombinaties en kleine, vaak nieuw opgerichte ontwikkelende partijen, neemt toe. Een nieuwe manier van ontwikkelen door professionele partijen, waarbij projecten kleinschaliger zijn en veel meer gericht op wat de uiteindelijke bewoner aan wensen heeft, is onvermijdelijk. Daar ligt een grote uitdaging voor de traditionele partijen in de ruimtelijke sector van Amsterdam, zoals de corporaties en grotere ontwikkelaars, om hun rol in te nemen. Dit geldt zowel in nieuwbouw als bij renovatie van bestaande (woon-)gebouwen.

Resultaten nieuwe locaties

Naar verwachting zullen in de volgende editie van dit Projectenboek in 2013 de eerste door particulieren gerealiseerde woningen op Zeeburgereiland kunnen worden gepresenteerd. Het gaat dan om productie die voortkomt uit kavelaanbod van de kavelmarkt van oktober 2011. De gemeente Amsterdam hoopt van harte dat professionele partijen zich door deze snelle, door particulieren geïnitieerde projecten laten inspireren en de handschoen oppakken om aan zelfbouw een flinke bijdrage te leveren, door de particulieren te ondersteunen en door bestaande (woon-)gebouwen als kluswoning aan te bieden..

Sinds 2007 zijn in het Projectenboek de resultaten getoond van woningen die gebouwd zijn in opdracht van particulieren. In een aantal fases is er vanaf 2003 op Steigereiland in IJburg vijf stroken met zelfbouwkavels op het land en een strook op het water uitgegeven door de gemeente met in totaal 259 landkavels en 38 kavels voor drijvende woningen. Op dit moment zijn alle op Steigereiland uitgegeven zelfbouwkavels gereed gekomen, de tweede fase waterkavels is nog niet op de markt gebracht. Voor meer informatie zie: www.amsterdam.nl/zelfbouw