De Amsterdamse Nieuwbouwprijs wordt, evenals de Zuiderkerkprijs, uitgereikt aan het beste nieuwe woningbouwproject van de stad. Bij de Zuiderkerkprijs oordeelt een vakjury over de woningbouwprojecten die dit jaar zijn opgeleverd. Bij de Amsterdamse Nieuwbouwprijs worden dezelfde projecten een jaar later beoordeeld door achtereenvolgens de bewoners, een bewonersjury en stemmers via internet.

De verkiezing
Voor de Amsterdamse Nieuwbouwprijs worden alle bewoners van de nieuwbouwprojecten door Dienst Onderzoek en Statistiek (O+S) benaderd om hun woonervaringen toe te lichten. Dit gebeurde met een online en telefonische enquête. In de enquête werd de bewoners gevraagd hun woning, het gebouw en de omgeving te beoordelen met een rapportcijfer en konden zij hun oordeel toelichten.

De twintig woningbouwprojecten met de hoogste cijfers werden bezocht door een jury, bestaande uit bewoners van niet geselecteerde nieuwbouwprojecten. Dat resulteerde in de nominatie van tien projecten die op AT5 en in Het Parool werden gepresenteerd. Naar aanleiding hiervan kon elke Amsterdammer via www.nieuwbouwprijs.nl stemmen op een van de tien kandidaten:

• Het Touwenterrein van De Key, ontworpen door NL Architects;
• Het Funen – Verdana van Heijmans Vastgoed, ontworpen door NL Architects;
• Fannius Scholtenbuurt - Blok AB 11 en 17 van Rochdale Projectontwikkeling, ontworpen door Bouwadvies en Tekenbureau T&F en Schippers Architecten;
• Het Facet van Ymere, ontworpen door Sp Architecten;
• Kinkerbuurt - Complex 1005 Blok C2 van Rochdale Projectontwikkeling, ontworpen door Schippers Architecten;
• Amsterdam Symphony van MAB, ontworpen door de Architekten Cie.;
• Stadslantaarns van De Alliantie, ontworpen door Geusebroek Stefanova Architecten;
• Ringdijk 11-13 van VVE Ringdijk 11-13, ontworpen door Willemsen- Tower Architect;
• Haveneiland Oost - Blok 56b van Waterstad 3, ontworpen door Groosman Partners Architecten;
• De Prinsendam van Ontwikkelingscombinatie Overhoeks, ontworpen door Tony Fretton Architects.

De winnaar van 2011: Het Funen - Verdana

Met bijna 20% van de stemmen is Het Funen - Verdana in het stadsdeel Centrum de winnaar van 2011. Een tweede plaats ging naar het Touwenterrein op het Realeneiland met 13% van de stemmen en met 12% van de stemmen eindigde Het Facet in West op een derde plaats. Verdana is een van de zestien woongebouwen op het binnenterrein van Het Funen, een nieuwe autoluwe woonbuurt aan de oostkant van stadsdeel Centrum. Bij de Amsterdamse Nieuwbouwprijs haalden gebouwen van Het Funen de afgelopen drie jaar steeds de top tien. Het stedenbouwkundig plan van Frits van Dongen (de Architekten Cie.) schreef voor Verdana drie bouwlagen voor, waarvan de derde verdieping voor de helft uit een daktuin moest bestaan. Ontwerpuitgangspunt van Verdana was dat de tien grondgebonden woningen ongeveer even groot zouden zijn. De woningen zijn rug-aan-rug geordend en liggen aan een gang in het midden van het blok die zorgt voor de ontsluiting. Door de functionele ruimten in het ‘donkere’ deel van het gebouw te plaatsen, konden de woningen zich openen naar hun omgeving. Om alle woningen evenveel volume te geven, zijn sommige woningen uitgerekt en hebben ze minder verdiepingen, terwijl andere juist korter zijn en daarmee meer verdiepingen hebben gekregen. De patio’s met uitzicht op het golvende dak - de ‘vijfde gevel’ bekleed met mossedum - zorgen voor daglicht en bijzondere buitenruimte. Om visueel meer ruimte te scheppen vanuit het blok, is de entreegang diagonaal geplaatst. Daardoor loopt deze niet visueel dood op de gevels van de naastgelegen blokken, maar verbindt de gang twee open plekken met elkaar. De vooruitstrevende architectuur van Verdana wordt door bewoners positief beoordeeld. Een bewoner schreef: “De tien woningen in het gebouw zijn allemaal heel verschillend, maar vormen samen een individuele eenheid. Van de vormgeving word je heel vrolijk.”

De woning

Ook bij de andere Amsterdamse nieuwbouwprojecten wordt architectuur en uitstraling hoog gewaardeerd. Uit de enquêtes die door bewoners van alle nieuwbouwprojecten werden ingevuld, komt voor de nieuwbouw een gemiddeld rapportcijfer van 8,2. Sociale huurwoningen scoren een 7,7, vergelijkbaar met de rapportcijfers van voorgaande jaren. Vooral de ruimte en indeling van de woning en de ligging en de uitstraling van het gebouw dragen bij aan de positieve beoordeling. In 2011 zijn duurzaamheid en energiezuinigheid voor het eerst genoemdals pluspunten van de nieuwbouw. Een bewoner van de Ringdijk schreef: “Buurtbewoners en voorbijgangers feliciteren ons nog steeds met het meest energiezuinige pand van Amsterdam met warmtepomp en zonnepanelen. Het is bovendien zeer geluidsdicht en de ventilatie werkt perfect”.

Minder goede punten betreffen vooral gehorigheid, overlast door ongedierte en het ontbreken van buitenruimte en ventilatiemogelijkheden. Minpunten worden meer ervaren in sociale huurwoningen en vaker in vernieuwbouwprojecten dan in nieuwbouw. Hoewel mooie renovatie als positief wordt benoemd, laten materiaalkeuze en afwerkingsniveau volgens bewoners soms te wensen over. Toch geeft bijna een kwart van de alle ondervraagde bewoners aan niets te klagen te hebben, en van 14% van de bewoners krijgt de woning waarin men woont zelfs een 10.

Het gebouw

Het gebouw wordt in 2011 gemiddeld met een 7,9 beoordeeld. Dit is vrijwel gelijk aan voorgaande jaren waarin het gebouw met een 7,9 (2010) en een 8,0 (2009) werd beoordeeld. Bewoners van een sociale huurwoning geven hun gebouw gemiddeld een 7,5. Vooral architectuur en uitstraling worden gewaardeerd, evenals materiaalgebruik en aanwezigheid van buitenruimten en binnenhoven. Positieve geluiden komen niet alleen van bewoners, maar ook van voorbijgangers: “De buitenkant van het gebouw is aantrekkelijk en mooi, iedereen die langs loopt kijkt naar de woningen in de buurt” (Noordstrook - Masira Blok B, sociale huur). Kritiek wordt geuit op bouwkundige fouten, ontwerp en afwerking. De laagste cijfers worden gegeven in Oost, met name door bewoners van het studentencomplex aan de Zuiderzeeweg. Tussen de voorzieningen bij de woninggebouwen in de verschillende stadsdelen bestaat weinig verschil in kritiekpunten. Alleen in Noord en op IJburg wordt iets vaker gewezen op gebrek aan parkeervoorzieningen voor auto en fiets.

De omgeving

De omgeving wordt in 2011 gemiddeld met een 7,4 gewaardeerd. In Centrum is de waardering het hoogst, nieuwbouwbewoners geven hier gemiddeld een 8,6 voor de omgeving. Daarna volgen IJburg (8,0), West (7,8), Zuid (7,7) en Noord (7,4). Vooral groen en water dragen bij aan een hoge waardering. Ook worden winkels, voorzieningen en openbaar vervoer in de buurt vaak als positief benoemd. Anders dan voorgaande jaren staat in 2011 een rustige omgeving op drie in de top tien van positieve punten. De percentages lopen sterk uiteen in de verschillende stadsdelen. Groen, rust en uitzicht worden vooral op IJburg positief beoordeeld, voorzieningen, sfeer en diversiteit scoren met het hoogst in Centrum en West: “De omgeving wordt behoorlijk opgeknapt, het is een gezellige multiculturele wijk en het Westerpark is dichtbij.” (Spaarndammercarré Blok 3, vrije sector huur). De meeste klachten komen over zwerfvuil en overlast door hangjongeren in de buurt. Ook wordt kritiek geuit op langdurige werkzaamheden en stilliggende bouwprojecten die wijken als IJburg en Noord de “uitstraling van een bouwput geven”, aldus een bewoner.

Totaaloordeel woning, gebouw en omgeving

Concluderend zijn bewoners zeer tevreden met hun nieuwbouwproject: gemiddeld worden de woningen, het gebouw en de omgeving van nieuwbouwprojecten samen met een 7,8 gewaardeerd. Dit is iets lager dan in 2010 en 2009 toen bewoners gemiddeld een 8,0 en een 8,3 gaven. Mooie architectuur, aantrekkelijke ligging en omgeving en goede indeling van ruimten oogsten de meeste lof. Overlast door ongedierte, afval en buurtbewoners drukken de cijfers in 2011 enigszins, net als in de voorgaande jaren. Uitstraling, sfeer en kwaliteit zijn de belangrijkste voorspellers voor een hoge waardering door alle bewoners. Zo liet een sociale huurder weten “eindelijk het huis van mijn dromen” te hebben gevonden (Jamboni - Hart Staalmanplein - Onix, sociale huurwoning). En een vrije sectorhuurder schreef: “Wij ervaren deze woning nog steeds als vakantiewoning” (Haveneiland Oost - Blok 56a2).

De Amsterdamse Nieuwbouwprijs is een initiatief van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties, Ontwikkelingsbedrijf Gemeente Amsterdam, Bouwend Amsterdam, Het Parool en AT5. Dit artikel werd opgetekend op basis van informatie uit het rapport Nieuwbouwprijs 2011 van Hester Booi, Sanna de Ruiter en Willem Bosveld van de dienst O+S van de gemeente Amsterdam, gemaakt in opdracht van de projectgroep Amsterdamse Nieuwbouwprijs.