Al 15 jaar hebben de gemeente en de Amsterdamse woningcorporaties afspraken over de kwaliteit van de woningbouw. De eerste afspraken zijn neergelegd in de Richtlijnen Kwaliteit Woningbouw Amsterdam 1995; deze afspraken zijn later opnieuw bekrachtigd en vereenvoudigd in de Basiskwaliteit Woningbouw 2003 en 2005. Al in 1995 vormde aanpasbaarheid (toegankelijk en bruikbaar voor mensen die slecht ter been zijn) een belangrijk onderdeel van de afspraken. In 2003 werden de afspraken nogmaals sterk vereenvoudigd (alles op één A4-tje) en tegelijkertijd werd afgesproken dat alléén nog hout met FSC-keurmerk zou worden toegepast.

In 2007 constateerde de Amsterdamse gemeenteraad dat deze afspraken – ondanks dat de gemeente feitelijk de extra maatregelen betaalde door deze in te calculeren bij de residuele grondprijsbepaling – in veel gevallen niet uitgevoerd werden. Daarom besloot de gemeente de grondprijs voor marktwoningen te verhogen en een premie uit te keren wanneer de maatregelen daadwerkelijk waren uitgevoerd. Omdat de Federatie het niet eens was met het aanpassen van de grondprijzen voor sociale huurwoningen, werd daarvoor afgesproken dat de Federatie ervoor zorg draagt dat tenminste 80% van de sociale huurwoningen voldoet aan de richtlijnen voor aanpasbaarheid en duurzaamheid. Als gevolg hiervan bestaat de Basiskwaliteit sinds januari 2008 uit een subsidieregeling voor marktwoningen en prestatieafspraken over sociale huurwoningen.

Aanpasbaar bouwen
Aanpasbaar bouwen was al opgenomen in de Richtlijnen Kwaliteit Woningbouw Amsterdam 1995.
Nu – in november 2010 – moeten we opnieuw constateren dat het resultaat ver achterblijft bij de verwachtingen. Uit de Kwaliteitsregistratie blijkt dat slechts 57% van de eenlaagse woningen op begane grond of bereikbaar met aan lift aanpasbaar is. Sociale huurwoningen scoren zelfs nog lager: slechts de helft van deze woningen – die volgens de afspraken aanpasbaar zouden moeten zijn – is dat ook werkelijk. Na een lichte stijging in de afgelopen jaren, daalt het aandeel aanpasbare woningen nu met 57% naar een nieuw dieptepunt, waarmee de met de corporatiesector afgesproken 80% bij lange na niet wordt gehaald.

FSC-hout
De afspraak om alléén nog hout met FSC-keurmerk te gebruiken is in 2003 overeengekomen tussen de gemeente en de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties, vastgesteld door het Amsterdamse gemeentebestuur en integraal opgenomen in het Amsterdamse grondprijsbeleid. En ook hier komt niet veel van terecht. Hoewel FSC-hout in de meeste standaardbestekken van corporaties is opgenomen, blijkt steeds weer dat het slechts bij uitzondering werkelijk wordt toegepast. De helft van de 66 projecten die hardhout toepassen geeft meteen al aan dat ze geen FSC-hout hebben gebruikt. Van de andere helft weten er – na herhaaldelijk aandringen – uiteindelijk slechts vier een geldig CoC-nummer te produceren. Negen projecten komen met nummers aanzetten die niet bestaan of die verwijzen naar onbetrouwbare keurmerken (zoals het MTCC-keurmerk van de Maleisische regering). Andere moeten na intern navragen achteraf constateren dat het toepassen van duurzaam hout kennelijk ‘ergens onderweg’ uit het oog is verloren. Zijn opdrachtgevers niet bij machte (of niet gemotiveerd) om ervoor te zorgen dat wat het bestek voorschrijft door de aannemer ook werkelijk wordt uitgevoerd? Uit gesprekken komt duidelijk naar voren, dat men er – uitzonderingen daargelaten – niet op stuurt, de aannemer niet controleert en niet naar bewijzen vraagt. Waar komen die niet bestaande FSC-nummers vandaan? Waarom valt niemand dat op? Betalen opdrachtgevers de aannemer voor FSC-hout dat niet wordt geleverd?

Conclusie
De resultaten van de kwaliteitsregistratie – en ook het feit dat er vooralsnog nauwelijks gebruik wordt gemaakt van de premieregeling voor marktwoningen – roepen de vraag op of het zin heeft om op deze weg door te gaan. Het wordt tijd om de Basiskwaliteit met alle betrokkenen grondig te evalueren en de bevindingen aan het gemeentebestuur voor te leggen.