Naar Menu

Home2008-2009Geurt Brinkgreve bokaal

Tjeerd Herrema

 

De Geurt Brinkgreve Bokaal is een onderscheiding die de gemeente Amsterdam jaarlijks toekent aan het beste initiatief op het gebied van herontwikkeling of renovatie in de bestaande (woning)voorraad, waardoor een gebouw door het hergebruik ‘teruggegeven’ wordt aan de stad en de buurt. De prijs is bovendien nadrukkelijk bedoeld voor een (woon)gebied dat door de ingreep een meerwaaqrde of een impuls geeft aan de buurt.

Geurt Brinkgreve Bokaal

De jury heeft zich met veel plezier gestort op het vergelijken van appels met peren, gezien de grote diversiteit aan projecten op de groslijst voor de Geurt Brinkgreve Bokaal (GBB) editie 2009.

Het is een jaar met een redelijke tot goede oogst; redelijk als het gaat om de kwantiteit aan projecten. Een goed jaar als het gaat om de kwaliteit. Uit een groslijst van dertig projecten heeft de jury er uiteindelijk zeven geselecteerd. Bij deze zeven zijn we op bezoek geweest en hebben we gesproken met zeer gedreven opdrachtgevers, architecten en aannemers die met hart en ziel aan deze mooie stad werken.

De herontwikkeling van bestaand bezit, waarop de GBB zich richt, is altijd, in sommige jaren meer dan in andere, al een onderdeel van de Amsterdamse traditie geweest. Maar het thema heeft zich inmiddels ook, tot tevredenheid van de jury, meer een plek in het rijksbeleid weten te verwerven. Minister Plasterk maakt dat ondermeer in zijn herijking van het monumentenbeleid nog eens duidelijk.

Beleid is een ding. In de praktijk moet het ook kunnen en lukken. Dit jaar laat een aantal mooie voorbeelden zien van het samengaan van beleid en praktijk en bovendien van een goede chemie tussen opdrachtgever, architect en aannemer.

De jury heeft vele voorbeelden van transformatie gezien. Opvallend daarbij is dat er weinig projecten zijn waarbij kantoorruimten omgezet worden naar woningen, bijvoorbeeld tot studentenwoningen waaraan nog steeds een nijpend tekort is in de stad. Het is de vraag waarom dit zo moeilijk van de grond komt. Heeft dat te maken met geld? Met het moeilijk te wijzigen bestemmingsplannen of plattegronden? Hopelijk bieden komende edities van de GBB inspirerende voorbeelden op dit gebied.

Alvorens op de projecten in te gaan, wil de jury graag nog iets anders kwijt. Deze stad kent een fraai woningbestand van onschatbare waarde, opgebouwd door de eeuwen heen. Ook dit jaar zien we weer dat dit woningbestand mooi wordt opgeknapt met liefde voor details. Verspreid over vele buurten, van Zuid en Centrum tot Oost en West is het woningbezit de afgelopen jaren aangepakt met behulp van de Beter Verbeteren-subsidie. Deze projecten halen vaak de nominaties niet, maar zijn enorm beeldbepalend voor de stad. De jury wil daarom graag een eervolle vermelding geven aan al die projecten die ook dit jaar weer tot stand zijn gekomen door corporaties en particulieren. In een tijd van bezuinigingen hoopt de jury dat de politieke beslissers de waarde van de Beter Verbeteren-subsidie inzien voor de kwaliteit van de stad.

 

En dan nu de bezochte projecten:

Spaces

Opdrachtgever: Spaces Amsterdam

Architecten: Sevil Peach, De Koning en Partners, Heren2

Aannemers: De Cannenburg, Herenbouw

Een mooie betrekkelijk eenvoudige ingreep in het casco heeft een vernieuwend concept voor een bedrijfsverzamelgebouw opgeleverd met een bijzonder automatisch autoparkeersysteem, waarvan Amsterdam er meer zou mogen hebben. Er is een ruim en uitnodigend atrium gerealiseerd. Bruggen door het atrium verbinden de twee vleugels van het gebouw. Het programma omvat aantrekkelijke kantoren en tevens werkplekken voor de starter en de doorstarter. Het betreft geen echte functiewijziging, maar wel een goed uitgevoerde renovatie van een moeilijk gebouw die een positieve uitstraling naar de omgeving tot gevolg heeft.

 

Bedrijfsverzamelgebouw Valschermkade
Opdrachtgever: Architectenbureau Paul de Ruiter, Lemming Film

Architect: Architectenbureau Paul de Ruiter

Aannemer: Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen

Dit gebouw is getransformeerd van een werkplaatsgebouw naar een hoogwaardig doch sober bedrijfsverzamelgebouw. Met relatief eenvoudige materialen is de uitstraling ervan op dit wat saaie bedrijventerrein enorm opgewaardeerd. Op een slimme manier is omgegaan met de altijd lastige brandweereisen. De cradle-to-cradle benadering bij dit gebouw is bijzonder en inspireert. De warmtepomptoepassing is dan ook niet verstopt, maar is eigenlijk het visitekaartje van het pand geworden. Spijtig punt bij dit gebouw was dat de welstandscriteria verdere duurzame investering in zonnepanelen op het dak niet mogelijk maakte. Het zou goed zijn als de stadsdelen hun welstandsbeleid hieromtrent aanpassen aan de actualiteit. Bijzonder zijn de veiligheidsschermen die op zo’n manier ontworpen zijn dat zij onderdeel uitmaken van de architectuur van het gebouw.

 

Huize Frankendael

Opdrachtgever: Stadsdeel Oost/Watergraafsmeer

Architect: Architectenbureau Fritz

Aannemer: Scheurer

Dit historische object is weer teruggegeven aan de omgeving. Het van oorsprong particuliere woonhuis heeft nu een publieksfunctie voor vergaderen, trouwen, het biedt plaats aan een horeca en het heeft een openbaar toegankelijke tuin gekregen. De transformatie heeft vorm gekregen met relatief weinig ingrepen, ingrepen die nauwelijks zichtbaar zijn, waardoor het authentieke karakter zoveel mogelijk is behouden. Wel vraagt de jury zich af of de aanpak niet te beperkt is gebleven voor een duurzaam functioneren van het complex.

 

Sports World Amsterdam

Opdrachtgever: B. Elzinga

Architect: Hooper Architects

Aannemer: J.M. Deurwaarder Bouwgroep

Binnen de gehele herontwikkeling van het Oostergasfabrieksterrrein betreft dit particulier initiatief een echte functiewijziging: van gasfabriek naar melkfabriek naar zweetfabriek; het is nu een sportschool. De gevels en de spanten zijn intact gebleven. Het ingebouwde pakket van vloeren, trappen en ruimten lijkt echter teveel gebaseerd op het programma van eisen en houdt wel erg weinig rekening met de kwaliteit van het originele gebouw.

Bovengenoemde projecten zijn uiteindelijk niet genomineerd.

Genomineerde projecten zijn de volgende in alfabetische volgorde:

 

De Verfdoos

Opdrachtgever: Far West, Kristal Projectontwikkeling

Architect: Van Schagen Architekten

Aannemer: Aannemingbedrijf Ooijevaar

De Verfdoos is het enige woningbouwproject tussen de kandidaten. De transformatieopgave zit hier vooral in het programma: er zijn grote woningen en samenvoegingen gemaakt, rolstoelwoningen, WIBO-woningen en grondgebonden maisonnettes. De transformatie is een echte kwalitatieve verbetering die te maken kreeg met de lastige opgave om van portiekontsloten woningen, galerij- en liftontsloten woningen te maken. We vonden het als jury ook een dure oplossing. Het argument toegankelijke woningen te creëren heeft blijkbaar zwaar gewogen. Toch sluiten de toegevoegde galerijen op een zeer zorgvuldige en zeer passende wijze aan bij de bestaande architectuur. Andere toevoegingen zijn nadrukkelijk in een andere stijl toegepast in hoogwaardig materiaal. Ook in duurzaamheid scoort het project goed: het project heeft stadsverwarming en de kozijnen zijn van FSC-hout.

Met behulp van fotomateriaal van oude bewoners is het bijzondere oorspronkelijke kleurenpalet van de woningen weer teruggebracht. Een duidelijk minpunt vindt de jury dat de inmiddels vergeelde, en deels kunststoffen kozijnen niet zijn meegenomen bij de renovatie.

Het project zou in de ogen van de jury gezien moeten worden als een goed voorbeeld van vernieuwing in de Westelijke Tuinsteden. Met veel creativiteit, passie en goede wil kan ook jong erfgoed een nieuw leven worden ingeblazen.

 

NH Musica

Opdrachtgever: Argentum

Architect: ZZDP Architecten

Aannemer: Heddes Bouw

Het betreft een bijzonder project, waarbij een langdurig leegstaand kantoor is getransformeerd in een vier sterren hotel. Dat getuigt van een opdrachtgever met durf. Daarmee wordt het overschot aan kantoren verminderd en het nijpende tekort aan hotelkamers in de stad verlaagd. Dat geeft het project een duidelijke meerwaarde, ook voor de buurt en het biedt hoop voor de toekomst.

De technische ingreep is simpel gehouden. Aan de buitenzijde is nauwelijks iets gewijzigd. Alleen de entree is ruimer en opener gemaakt, waarbij de karakteristiek van de gevel bewaard is gebleven. De trappenhuizen met het mooie marmer zijn grotendeels intact gelaten. Opvallend is hoe gemakkelijk de rechthoekige hotelkamers met de badkamers, per twee liggend in een zone tussen de kamers in, passen in het stramien van een standaardkantoorgebouw.

Na de bouw heeft de opdrachtgever ingespeeld op specifieke wensen van klanten. Zo had een grote luchtvaartmaatschappij eigen eisen en zagen Joodse buurtgenoten graag een verdieping aangepast volgens de sabbatvoorschriften. Het feit dat het project in zeer korte tijd en binnen het budget is gerealiseerd, verdient tevens een pluim.

 

De Hermitage Amsterdam

Opdrachtgever Stichting Hermitage aan de Amstel

Architect: Hans van Heeswijk Architecten

Tuinontwerp: Michael van Gessel

Interieurontwerp: Merkx+Girod architecten

Aannemer Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen

De Hermitage lijkt geen introductie nodig te hebben en is in zekere zin te beschouwen als een project die buiten alle categorieën valt. Het is een uitzonderlijk project en het betreft een forse transformatie. In die transformatie heeft de oude functie niet vergeten een passende plek gekregen. De Hermitage is een expositiegebouw - geen museum - met wisselende tentoonstellingen. De jury heeft ook dit project langs de strenge GBB meetlat gelegd, los van prestige of de openingshandelingen van de Russische president en de Nederlandse koningin.

Het bestaande gebouw is met respect behandeld en in haar waarde gelaten. Door op een slimme manier gedeelten van vloeren wel of niet te verwijderen, is de ruimtelijkheid van het gebouw en de oriëntatie in het gebouw vergroot. De jury heeft waardering voor de rol van de architect die zich bescheiden heeft opgesteld en zich niet heeft verloren in grote transparante moderne toevoegingen. De entree en de logistiek zijn met respect voor het bestaande ingepast en de tuin is benut als rustpunt tussen entree en hal. Ook het functionele en sobere ontwerp van de tuin spreekt de jury aan.

De verlaging van het maaiveld aan de gracht om de oude toegangspoort te kunnen benutten is uitzonderlijk inventief. Op het punt van duurzaamheid telt het project zeker mee; er is gebruik gemaakt is van koude-/warmte opslag in de bodem, waarbij gebruik wordt gemaakt van de Amstel. Er is bovendien een geavanceerd CO2-reductiesysteem toegepast bij de luchtbehandeling.

Gebleken is dat het gebouw de veel grotere toeloop van bezoekers dan verwacht goed kan accommoderen. Dit is een extra kwaliteit van het ontwerp. De totstandkoming van dit project is voorbeeldig door is een uitmuntende projectorganisatie waarbij samenwerking boven alles stond en die bovendien steeds speelruimte in het budget hield. Met De Hermitage heeft de stad er een uitzonderlijk gebouw met een bijzondere functie bijgekregen.

Het zijn drie fraaie nominaties. Hoe vergelijk je deze appels en peren. Wij denken dat er een terechte winnaar is.

 

Winnaar Geurt Brinkgreve Bokaal 2009

Vanwege het initiatief en het risico dat de opdrachtgever met dit project heeft genomen; de bescheidenheid en het respect waarmee de architect het gebouw heeft behandeld en gebruik heeft gemaakt van de bestaande kwaliteiten van het oorspronkelijke gebouw; de slimme technische ingrepen en de duurzame toevoegingen; de zorgvuldige wijze waarop de aannemer het gebouw tot in detail heeft gerenoveerd; en dat alles in een vruchtbare samenwerking met alle partijen wat heeft geleid tot een gebouw dat in letterlijke zin aan de buurt en zelfs aan de gehele stad is teruggegeven, heeft de jury besloten de Geurt Brinkgreve Bokaal 2009 toe te kennen aan De Hermitage.

 

De jury van de Geurt Brinkgreve Bokaal 2009 bestond uit Marloes van Haaren, architect en supervisor van de Gordel 20-40 en de negentiende-eeuwse wijken, Bob Jansen, directeur van Lingotto Vastgoed en winnaar van de Geurt Brinkgreve Bokaal 2008 met de Kauwgomballenfabriek. Juryvoorzitter was Tjeerd Herrema, voormalig wethouder en initiatiefnemer van de prijs. De jury werd ondersteunt door Bart Truijens senior adviseur van het Ontwikkelingsbedrijf Gemeente Amsterdam.

  


Over deze site

Disclaimer