Leonard Silva
Meer dan 2500 woningen is het resultaat van het zelfbouwprogramma dat in 2011 is gestart met een mix van vrijstaande woningen tot aan appartementencomplexen. Door de diversiteit in het aanbod wordt tegemoet gekomen aan de brede vraag en het zorgt er voor dat zelf een eigen huis bouwen ook in Amsterdam voor meer verschillende groepen bereikbaar is. Zelfbouw heeft kansen geboden voor vernieuwingen, in de vorm van nieuwe bouwen woonconcepten en op het gebied van duurzaam en circulair bouwen. De resultaten hiervan zijn waarneembaar in de woningen (114 individueel en 208 collectieve zelfbouw) die in 2017/2018 zijn opgeleverd en vaak in 2013/2014 zijn gestart.
Bij cascowoningen is de ruwbouw (o.a. draagmuren, afmetingen woning, gevel) bepaald maar daarbinnen verschillende indelingen mogelijk zijn. Soms heeft het casco een vrije hoogte van vijf tot zes meter waardoor naar wens een tussenverdieping mogelijk is. Dit is niet alleen voor de eerste bewoner prettig. Het biedt ook op de lagere termijn verschillende indelingsmogelijkheden en dus een duurzame ontwikkeling van de stad. Voor Het SchetsBlok (25 woningen) is een flexibel casco ontworpen met een maximale indelingsvrijheid en dit biedt daarmee mogelijkheden voor elke doelgroep. Plattegronden zijn aanpasbaar voor veranderende woonwensen en toekomstig gebruik. In dezelfde rij van drie woongebouwen langs de Westlandgracht zijn de casco’s van Pondok (10 woningen) en WLG Smartlofts (31 woningen) gebouwd door de gezamenlijke aannemer. Na oplevering van het casco lag de verantwoordelijkheid van indeling, ontwerp en realisatie volledig bij de betreffende bewoner. Het cascoconcept is ook te zijn bij een groot aantal zelfbouwprojecten dat nog in ontwikkeling is onder andere in Buiksloterham en op Centrumeiland. Eind 2016 is er een tender is gestart voor Kavel 42a op IJburg waarvan de resultaten binnenkort zichtbaar worden.
Zelfbouw geeft de burgers ruimte om zelf te anticiperen op maatschappelijke ontwikkelingen die zij zien. Zoals de tendens van groepen die met bekenden of gelijkgestemden ouder willen worden en zorg willen delen. Of het delen van voorzieningen als onder druk van de hoogconjuctuur de woningen kleiner moeten worden om betaalbaar te worden. Een voorbeeld hiervan is De Roze Hallen (14 woningen) aan de Bilderdijkkade in West. Dit was een kavel die op de markt is gebracht voor een bouwgroep met bewoners ouder dan 55 jaar die begeleiding of zorg nodig hebben om zelfstandig te kunnen blijven wonen. Er is een woongebouw gerealiseerd voor (oudere) lhbt’ers, met onder andere een gemeenschappelijke ruimte voor tijdelijke zorg en een gemeenschappelijke achterplaats. De feestelijke opening van De Roze Hallen vond in september van dit jaar plaats en een nominatie voor de Zuiderkerkprijs 2018 is in de wacht gesleept. In de eerder genoemde woongebouwen aan de Westlandgracht hebben de drie bouwgroepen gezamenlijk gemeenschappelijke voorzieningen gerealiseerd zoals een gastenverblijf en een lounge voor borrels, vergaderingen en thuiswerken. De bewoners van de drie gebouwen hebben gezamenlijk de inrichting van het park bepaald. Ook is in een aantal projecten bedrijfsruimte gerealiseerd. In De Hallen Blok B5 (9 woningen) is de gehele plint bestemd voor bedrijfsruimte. In het gebouw van Ons Podium (49 woningen) zijn zeven bedrijfsunits gerealiseerd voor werkateliers of kleinschalige bedrijvigheid en in Getijenveld Blok B (20 woningen) aan de Troelstralaan is een bedrijfsmatige ruimte gekomen.
Zelfbouwers hebben vaak hoge ambities op het gebied van duurzaam bouwen. Bij selectieprocedures voor bouwgroepen was, en is duurzaamheid een van de selectiecriteria. Nova Zembla Lofts - De Werf (8 woningen) is een energieneutraal gebouw, waarbij ook in de materiaalkeuze rekening is gehouden met het gebruik van lokale en duurzame producten. Het gebouw heeft zeer hoge isolatiewaarden, driedubbel glas en 70 zonnepanelen. Project De Roze Hallen heeft een klimaatdak met zonnepanelen en een luchtwarmtepomp. Dat duurzaamheid verder gaat dan alleen energie, bewijst Ons Podium (49 woningen), waarbij naast de nodige energiebesparende maatregelen, een groene gevel is gerealiseerd die van water wordt voorzien via de regenwateropvang op het dak. Rainproof is de afgelopen jaren een steeds belangrijker onderwerp geworden en dit is ook terug te zien in selectiedoelstellingen en de zelfbouwprojecten die nu in ontwikkeling zijn.
Er worden momenteel kavels aangeboden voor verschillende vormen van zelfbouw. Individuele zelfbouw (vrijstaand of naast elkaar), Samen in het klein (twee tot vier huishoudens), Samen in het groot (voor Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO), Mede Opdrachtgeverschap (MOI) of Wooncoöperaties) en Samen in het groot-Bestaand vastgoed (voor CPO, MO en kluswoningen). Ook de komende jaren zal zelfbouw zich blijven ontwikkelen. Enerzijds vanuit de zelfbouwers die uit zichzelf blijven vernieuwen door maatschappelijke veranderingen en de ontwikkelingen op de woningmarkt. Anderzijds vanuit de gemeente, mede ingegeven door het coalitieakkoord Een nieuwe lente en een nieuw geluid, waarin participatie, aandacht voor specifieke doelgroepen en duurzaamheid belangrijke thema’s zijn. Voor de zelfbouw betekent dit, dat naast betaalbaarheid, de aanpak zich zal richten op Wooncoöperaties, specifieke en vernieuwende woonvormen, mede opdrachtgeverschap en vernieuwende ontwikkelconcepten.
Met de accentverschuiving van individueel naar collectieve zelfbouw heeft onder de noemer Samen Bouwen de zelfbouwmarkt op 24 november 2018 plaatsgevonden in De Hallen Studio’s. Behalve bekendmaking van het nieuwe kavelaanbod werden bezoekers geïnformeerd met workshops, panelgesprekken en stands van diverse partijen. Bezoekers konden een aantal geslaagde CPO projecten dichtbij De Hallen bezichtigen.
Meer informatie over zelfbouw is te vinden op www.amsterdam.nl/zelfbouw
