Aantal opgeleverde woningen

Over 48 projecten die dit jaar in het Projectenboek zijn opgenomen zijn cijfermatige gegevens over de opgeleverde woningen bekend. Deze zijn verkregen uit de vragenformulieren die de architecten van de projecten hebben ingevuld. De onderstaande analyse heeft zowel betrekking op nieuwbouwwoningen als woningen die in de bestaande bouw in de periode augustus 2013 tot en met juli 2014 in Amsterdam zijn opgeleverd. In totaal zijn gegevens bekend over 3.409 woningen. In vergelijking met vorig jaar zijn er dertien projecten meer opgeleverd.

Een ruime meerderheid van de woningen is opgeleverd in de nieuwbouw (78%). Achttien van de 47 projecten zijn opgeleverd in de bestaande bouw. De meeste woningen zijn opgeleverd in de stadsdelen Oost en Nieuw-West. Het grootste project van 554 woningen is Science Park II in stadsdeel Oost, voornamelijk bestaande uit studentenwoningen in de sociale huursector met een oppervlakte kleiner dan 30 m².

Aantal woningen en projecten per stadsdeel

In de analyse hieronder zijn om logistieke redenen de gegevens van 47 van de 48 projecten opgenomen. Verder bleek in een project kort voor het drukklaar zijn van het boek dat het aantal opgeleverde woningen uiteindelijk groter is uitgevallen. Ook deze aantallen zijn niet in de onderstaande analyse verwerkt.

Nieuwbouw en vernieuwbouw

Ook dit jaar is een groot deel van de opgeleverde woningen een nieuwbouwwoning (78%). De overige woningen zijn ontstaan door het renoveren en aanpassen van panden in de bestaande bouw. Het gaat hier om achttien van de 47 gerealiseerde projecten.

De gerenoveerde panden werden in het verleden doorgaans opgeleverd als een sociale huurwoning. Nu is dat slechts 30% van het totaal. Het aandeel markthuurwoningen is daarnaast klein en het segment koopwoningen beslaat tweederde van de gerealiseerde woningen. In de nieuwbouw is een opvallend groot deel gerealiseerd in de sociale huursector. Het grote aantal starterswoningen heeft daaraan bijgedragen.

renovatie/vernieuwbouw	nieuwbouw

Appartementen en eengezinswoningen

Van de opgeleverde woningen is 87% een appartement. Het merendeel (57%) valt in de sociale huurklasse. Dat is meer dan het jaar daarvoor toen 44% van de appartementen in de sociale huur werd gerealiseerd. Van de eengezinswoningen was 57% een koopwoning in de marktsector. In tegenstelling tot vorig jaar werden er nu ook een significant deel van de eengezinswoningen opgeleverd in de sociale huursector.

appartementen	eengezinswoningen

Woninggrootte

De opgeleverde woningen zijn iets groter dan vorig jaar toen er veel appartementen waren opgeleverd als starterswoningen met een gemiddelde oppervlakte van nog geen 30 m².

In vergelijking met het vorige boek zijn er enkele verschillen in de woninggrootte. In de verbouw zijn veel grotere woningen gerealiseerd. De gemiddelde grootte was 73 m² in vergelijking met 56 m² in het jaar ervoor. Hetzelfde beeld geldt voor de gemiddelde woninggrootte van appartementen. Ook de koopwoningen die opgeleverd zijn waren groter: gemiddeld 102 m² in vergelijking met 92 m² het vorig jaar. In onderstaande figuur is de woninggrootte voor de opgeleverde woningen gegeven voor enkele criteria.

Gebruiksoppervlakte in vierkante meters

Aantal kamers

Het afgelopen jaar zijn er in de marktsector meer woningen met een groot aantal kamers opgeleverd. Ruim 40% van de woningen in de marktsector heeft vier of meer kamers. Het jaar ervoor was dat 30%. Het aandeel gerealiseerde een- en tweekamerwoningen in de marktsector was ruim lager dan het jaar ervoor.

De samenstelling van het kamertal van de opgeleverde woningen in de sociale huursector was nagenoeg gelijk aan dat van het jaar ervoor. Dat betekent weer dat een groot deel van deze woningen uit een- of tweekamerwoningen bestaat.

marktsector	sociale sector

Bergruimte

Heel anders dan vorig jaar toen 45% van de opgeleverde woningen in de bestaande bouw over een privé-bergruimte beschikte, is dat nu 73% en die is in de meeste gevallen groter dan 3 m². Negen procent van de opgeleverde woningen in de bestaande bouw beschikte niet over aparte bergruimte en bijna 40% van de woningen had alleen de beschikking over een gemeenschappelijke bergruimte.

Hoewel alle opgeleverde nieuwbouwwoningen over een bergruimte beschikten, nam het aandeel woningen met een privé-bergruimte sterk toe ten opzichte van vorig jaar. Dit ten gunste van een gemeenschappelijke bergruimte.

bestaande bouw	nieuwbouw

Buitenruimte

Geheel anders dan vorig jaar toen ruim de helft van de opgeleverde woningen in de bestaande bouw niet over een buitenruimte beschikte hebben bijna alle woningen er nu wel een. Daarnaast zijn de meeste van deze buitenruimten privé en groter dan 3 m². In de nieuwbouw is het aandeel woningen met een privé- buitenruimte kleiner dan vorig jaar. Dit wordt veroorzaakt doordat in een groot project (Science Park II) de woningen alleen over een gemeenschappelijke buitenruimte beschikken.

bestaande bouw	nieuwbouw

Aanpasbaar bouwen

Een van de doelstellingen van de gemeente is om zoveel mogelijk woningen toegankelijk en bruikbaar te maken voor rolstoelgebruikers. In de Basiskwaliteit Woningbouw Amsterdam zijn een aantal richtlijnen opgenomen, zoals het vermijden van drempels en de afmetingen van gangen, hoofdslaapkamer en badkamer. Om naleving hiervan te bevorderen is met de corporatiesector een prestatieafspraak gemaakt om tenminste 80% van alle eenlaagse appartementen aan een lift of op de begane grond ‘aanpasbaar’ te bouwen en stelt de gemeente voor aanpasbare marktwoningen een subsidie van € 500 per woning beschikbaar.

Dit jaar is 75% van alle opgeleverde nieuwbouwwoningen aanpasbaar uitgevoerd. Dit percentage is uitzonderlijk hoog. De jaren ervoor lag dit percentage rond de 60%. De meeste van de niet-aanpasbare woningen zijn woningen die uit meerdere woonlagen bestaan en niet over een lift beschikken. De prestatieafspraak met de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties om 80% van de eenlaagse sociale huurwoningen aan lift of op begane grond aanpasbaar te bouwen, is dit jaar in tegenstelling tot vorig jaar ruimschoots gehaald: 99% van deze woningen voldeed aan de gemaakte afspraken.

Duurzaam materiaalgebruik

Duurzaamheid is een wezenlijk onderdeel van het gemeentelijke bouwbeleid. Opdrachtgevers komen in aanmerking voor een Basiskwaliteitsubsidie van €1.000 per woning als zij aantonen lage temperatuur verwarming te hebben toegepast, zink dat in contact komt met regenwater te hebben gecoat en alleen hout met FSC-keurmerk te hebben gebruikt. Daarnaast is het toepassen van duurzame materialen onderdeel van de reeks aan afspraken met de corporaties die zijn gemaakt binnen het convenant Bouwen aan de Stad II. In ruil voor het nakomen daarvan wordt een korting op de grondprijs gegeven.

Tropisch Hardhout; buitengevelkozijnen

Voor houttoepassing bij gevelkozijnen blijft Meranti, net als in eerdere jaren, favoriet. Meranti is een verzamelnaam voor meerdere houtsoorten, die afkomstig zijn uit Zuidoost-Azië. Het in Nederland geïmporteerde hout is voornamelijk uit Maleisië en Indonesië afkomstig. Het zou inmiddels vanzelfsprekend moeten zijn dat er uitsluitend gecertificeerd hout wordt toegepast, waarmee de ontbossing en illegale houtkap in deze delen van de wereld wordt gestopt of op zijn minst verminderd.

Bij goed gebruik is het FSC-keurmerk eenvoudig aan te tonen. Op de factuur van het hout of het houten product staat vermeld in welk project het product wordt aangebracht en wie de (hoofd)aannemer is. Op de factuur dient het CoC-nummer van de (hoofd-)aannemer vermeld te staan. Daarmee is geborgd dat elke partij in deze bouwketen is aangesloten aan de Chain of Custody. De laatste in de rij is steeds verantwoordelijk voor de controle van het CoC-nummer van voorgaande partij. Zie ook http://www.fsc.nl en http://info.fsc.org/.

Ondanks het feit dat het gebruik van gecertificeerd hout door iedereen wordt onderschreven, is het in de Amsterdamse bouwpraktijk lang niet vanzelfsprekend dat dit ook gebeurt. Architecten die gecertificeerd hout in hun bestek voorschrijven, geven aan dat de controle op de toepassing van gecertificeerd hout in het bouwproces lastig is, omdat zij veelal geen directievoerende taken uitvoeren. Ook opdrachtgevers, de uiteindelijke verantwoordelijke (!) geeft vaak aan geen of niet voldoende zicht te hebben op wat er daadwerkelijk op de bouwplaats wordt toegepast. Wellicht speelt mee dat de directievoerders, aannemers en anderen in de bouwketen, zich onvoldoende verdiept hebben in de systematiek van de FSC-certificering of daar onvoldoende belang aan hechten.

In totaal hebben 45 van de 48 projecten de vragenlijst Kwaliteitsregistratie ingevuld en teruggestuurd.

Van de in totaal 45 aldus geregistreerde projecten (2999 woningen) hebben 22 projecten (1559 woningen) helemaal geen informatie gegeven over het toegepaste materiaal van de gevelkozijn. Vijf projecten (577 woningen) geven aan geen hardhouten buitenkozijnen te hebben toegepast. Van de resterende projecten hebben twee projecten (92 woningen) hardhout toegepast zonder FSC, terwijl acht projecten (295 woningen) hardhout hebben toegepast zonder enige informatie te leveren over de FSC-codering. Tenslotte hebben slechts zeven projecten met toegepaste hardhouten buitenkozijnen een poging gedaan FSC informatie te leveren: zes projecten (347 woningen) met een niet te controleren FSC nummer van een toeleverancier (waardoor ‘certificering’ formeel niet van toepassing is, immers hout is pas gecertificeerd als alle partijen in de bouwketen gecertificeerd zijn, dus ook de hoofdaannemer), één project (88 woningen) met een niet bestaand FSC nummer en slechts één project (41 woningen), waar de FSC code overeenkomt met de hoofdaannemer. Dat is het project Multifunctioneel Centrum Slotermeer, gebouwd door Bouwbedrijf M.J. De Nijs en Zonen in opdracht van Ymere.

Dit resultaat is helaas in de lijn van voorgaande jaren: in de Amsterdamse bouwpraktijk is het toepassen van aantoonbaar gecertificeerd hout totaal geen issue, ondanks de afspraken die zijn gemaakt in de Basiskwaliteit. Er zijn maar weinig partijen die zich echt bekommeren om de afkomst van het hout dat de bouwplaats wordt opgereden.

De gemeente Amsterdam is zich bewust van het feit dat er ook andere certificeringen bestaan, maar vooralsnog beschouwt de gemeente Amsterdam FSC, conform de afspraken in de Basiskwaliteit nog steeds het enige betrouwbaar keurmerk. Tenslotte zijn bij het invullen van de Vragenlijst Kwaliteitsregistratie geen andere keurmerken komen bovendrijven, waarmee de score voor het gebruik van gecertificeerd hout in de woningbouw in Amsterdam nog enigszins positief zou kunnen zijn beïnvloed.

Tropisch hardhout; overige onderdelen

Drie projecten melden de toepassing van hardhout op andere plekken in de gevel, waarvan er twee (109 woningen) een niet controleerbaar FSC nummer noemen en het derde project (12 woningen) geen informatie levert over de certificering. Vier projecten geven aan tropisch hardhout te hebben toegepast op hekken of terrassen. Een project (88 woningen) geeft een niet bestaand CoC-nummer op, twee projecten (215 woningen) geven een niet controleerbaar nummer en slechts één project (41 woningen) heeft een controleerbaar CoC-nummer. Dat is eveneens het project Multifunctioneel Centrum Slotermeer.

Naaldhout

Hetzelfde geldt voor het naaldhout. Alleen het project Multifunctioneel Centrum Slotermeer toont aan gecertificeerd naaldhout te hebben toegepast voor binnenkozijnen, balk- of timmerhout. Van de overige projecten hebben er negen (711 woningen) een niet controleerbaar nummer aangeleverd en de laatste drie projecten (318 woningen ) geven aan niet-gecertificeerd naaldhout te hebben toegepast. De overige 32 projecten (1929 woningen) hebben niet ingevuld of ze überhaupt naaldhout hebben gebruikt.

Zink en thermisch verzinkt staal

Het afspoelen van zink in het grondwater en afvalwater dient in het kader van duurzaamheid voorkomen te worden. Dat kan worden bereikt door het niet toepassen van zinkproducten in de schil van het gebouw of door het zink adequaat af te dekken met een verflaag of een coating. Dat geldt voor gevelbekledingen, dakbedekkingen, hekwerken en buitentrappen, maar eveneens voor goten en regenwaterafvoeren.

Van de 45 projecten hebben er twintig informatie aangeleverd over het wel of niet toepassen van zink in de buitenschil. Bij drie projecten is dat materiaal niet toegepast, bij de overige zeventien zijn wel zinken of thermisch verzinkte onderdelen aan de buitenzijde van het gebouw aangebracht, waarvan er maar in vier projecten is vermeld dat deze zijn afgedekt met verf of coating.

Voor de hekken is het beeld iets beter: van de twaalf projecten die aangeven thermische verzinkte hekken te hebben toegepast, wordt bij alle hekken aangegeven dat ze zijn gepoedercoat of geschilderd.

Bij de zeven projecten met zinken goten en zeven projecten met zinken hemelwaterafvoeren, is geen enkele goot of hemelwaterafvoer afgedekt en kan het regenwater zinkbestanddelen opnemen die in het oppervlaktewater terecht zullen komen.

Het resultaat, met uitzondering van de hekken is nog steeds niet erg bemoedigend. Duurzaamheid in de Amsterdamse bouwpraktijk is tot op heden geen gemeengoed geworden.

Energiezuinig bouwen

Bij de bouwaanvraag moet worden aangegeven welke energieprestatie het gebouw levert. Hoe lager de Energie Prestatie Coëfficient (EPC) des te minder is de voor verwarming benodigde energie.

Het beste resultaat werd bereikt bij het project Stadstuin Overtoom - Windtuin en Lichttuin (154 woningen) die aangeeft een ECP van 0,28 te hebben gehaald, gevolgd door De Bongerd Fase 3C (49 woningen) met een EPC van 0,33 en Park Noorderligt (25 woningen) met een EPC van 0,41. De overige projecten scoorden met een ECP die ten tijde van de aanvraag omgevingsvergunning nog wettelijk gold, namelijk 0,8. Twee projecten geven aan een EPC van 1,0 te hebben gehaald. Dit beeld wordt bevestigd als we naar de isolatie van de woningschil (gevel, dak en begane grondvloer) kijken. Ook hier wordt precies gedaan wat minimaal nodig is om aan de wettelijke eisen te voldoen, met uitzondering van de genoemde projecten die een betere EPC gerealiseerd hebben. Daar lopen de isolatiewaarden, of beter gezegd de warmteweerstanden, navenant op.

Van de 45 projecten hebben er 26 individuele HR ketels toegepast. Deze stijging ten opzichte van vorig jaar is ten koste gegaan van de projecten aangesloten op stadsverwarming. Slecht een kwart van de projecten zijn aangesloten op stadsverwarming, dat is een daling ten opzichte van eerdere jaren. PV panelen zijn in acht projecten toegepast en warmteterugwinning uit douchewater in vijf. Overige energiebronnen als warmtekrachtkoppeling, warmtepomp of windenergie, zijn niet of nauwelijks toegepast. Bij ongeveer een derde van de projecten is lage temperatuurverwarming toegepast met een aanvoertemperatuur van maximaal 55°C. Middentemperatuurverwarming wordt in twee projecten toegepast. Bij ventilatiesystemen is de toepassing van mechanische ventilatie (achttien projecten) gestegen ten koste van balansventilatie (vijf projecten). Vraaggestuurde ventilatieroosters tenslotte wordt in vier projecten toegepast.